บ้านที่ใช้น้ำบ่อหลังสุดท้าย
อันที่จริงผมจัดตัวเองไว้เป็นพวกร่วมสมัย แต่คงเพราะเกิดในพื้นที่ซึ่งเรียกกันว่าพื้นที่สีแดง ในห้วงเวลาที่คอมมิวนิสต์ถูกทำให้เป็นปีศาจร้าย ดังนั้นการพัฒนาในโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ จึงเกิดขึ้นล่าช้า จำได้ว่าหลังปี 2534 โน่นแหละ บ้านของผมจึงมีโอกาสได้ใช้น้ำประปา
ตอนที่ยังไม่มีน้ำประปานั้น บ่อน้ำและคลองเป็นสิ่งจำเป็นมากต่อการดำรงชีวิต เราดื่มน้ำฝน อาบน้ำบ่อ และซักผ้าด้วยน้ำคลอง แล้วคลองในสมัยนั้นก็ใสสะอาดมาก มีปลามากมาย(ก่อนยุคของผม คนเฒ่าคนแก่บอกว่าเคยมีจระเข้และตัวนากด้วย) จนผมสามารถยกก้อนหินหาปลากระทิงและกุ้งก้ามกรามได้ด้วยมือเปล่าทีเดียว พอกลับไปเห็นสภาพคลองในปัจจุบันก็ใจหาย
เกือบทุกบ้านในสมัยที่ผมยังเด็กนั้นมีบ่อน้ำเป็นของตนเอง บ้านไหนที่เป็นบ้านพี่น้องหรือปลูกติดกัน ก็จะกั้นผนังแบ่งบ่อกันคนละครึ่งบ่อ ใช้รอกคนละตัวกัน เดิมบ้านผมก็มีบ่อครึ่งบ่อซึ่งทวดสองพี่น้องใช้ร่วมกัน แต่ภายหลังผมไม่ทราบด้วยปัญหาอะไร มีใครสักคนเอาซากวัวโยนลงไปในบ่อ จนบ่อเน่า ใช้ไม่ได้อีก หลังจากนั้นเวลาจะอาบน้ำ บ้านเราก็ต้องหาบถังน้ำไปขนน้ำมาจากบ่อของบ้านยายเชือน ซึ่งมีน้ำที่ใสสะอาด และอยู่ห่างจากบ้านเราไปไม่ถึง 30 เมตร
ครอบครัวของยายเชือนจัดว่ายากจน แกมีหลานสองคนคือ จิ้ว กับ ฉูนุ้ย ซึ่งอยู่ในวัยเดียวกับผม ผมไม่เคยเห็นลูกสะใภ้ของยายเชือนมาก่อน รู้ก็แต่ว่าลุงจบลูกชายของแกเป็นขี้เมาประจำหมู่บ้าน และไม่ได้ทำการงานอะไร แม่ของผมจึงได้เมตตาจิ้วกับฉูนุ้ยอยู่บ่อยๆ ด้วยการใช้ให้ไปซื้อของเล็กๆ น้อยๆ และให้เงินตอบแทน เพราะแม่บอกว่าไม่อยากฝึกนิสัยให้เขาขอเงินฟรีๆ แต่หากไม่ช่วยเลยก็รู้สึกสงสาร เพราะเห็นว่าอยู่ในวัยเดียวกันกับลูก
มันเหมือนเป็นการพึ่งพาอาศัยกัน เพราะถึงอย่างไรบ้านเราก็ยังต้องอาศัยน้ำจากบ่อของยายเชือนทุกวัน นั่นถ้าไม่มีเหตุการณ์ทำให้แม่ต้องอึดอัดใจบ่อยครั้ง ก็คือนิสัยชอบลักขโมยของฉูนุ้ย
ผมจำได้ว่าไม่น้อยกว่า 10 ครั้งที่แม่จับได้ว่าฉูนุ้ยขโมยเงินของแม่ไป แต่แม่ก็ยังให้อภัยทุกครั้ง พร้อมกับกล่าวสอนว่าไม่ให้ทำอย่างนั้นอีก โดยไม่เคยได้เงินที่เขาขโมยไปคืนกลับมาเลย
ฉูนุ้ยเป็นขโมยเด็ก และเป็นขโมยที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว คือทุกครั้งที่เป็นฝีมือของเขา เขาจะหยิบกระเป๋าใบใหญ่ของแม่ไปทั้งกระเป๋าเสมอ แล้วเวลาแม่ไปตามกลับคืนมาได้ สิ่งที่แม่ขอคืนก็คือกระเป๋าใบใหญ่กับบัตรสำคัญต่างๆ ไม่รู้เพราะแม่ใจดีกับเขาอย่างนี้ หรือเพราะเขาคิดว่าที่บ้านของเรามีเงินมาก(กว่าเขา) ในวันหนึ่งหลังจากที่เว้นไปนานเกือบ 2 ปี ฉูนุ้ยวัย 14 ก็กลับขโมยกระเป๋าของแม่ผมอีกครั้ง ผิดแต่คราวนี้แม่ถึงกับร้องไห้ โฮ เพราะเงินเดือนทั้งเดือนรวมถึงของพ่อด้วยอยู่ในกระเป๋าใบนั้นทั้งหมด เมื่อแม่ไปตามขอกระเป๋าคืน ไม่มีใครในบ้านของยายเชือนยอมรับสักคน จนถึงที่สุด แม่จึงได้ทำในสิ่งที่ไม่เคยทำมาก่อน นั่นคือเชิญตำรวจไปที่บ้านของยายเชือน แล้วตอนที่ตำรวจไปถึงนั้นเอง กระเป๋าของแม่จึงตกลงไปอยู่ใต้ถุนบ้านของยายเชือนเสียงดังตุ้บ แม่เห็นแล้วก็รีบวิ่งไปเก็บกระเป๋าจากใต้ถุนบ้าน เปิดมันออกดู แล้วเธอก็ร้องไห้
หลังจากนั้นผมก็ไม่ได้รับอนุญาตให้เล่นกับฉูนุ้ยอีก ขณะเดียวกันก็เป็นยุคที่น้ำประปาเดินทางไปถึงหมู่บ้าน ไม่กี่ปีต่อมา จิ้วก็หายไปจากบ้านของยายเชือน แล้วไม่นานนัก ฉูนุ้ยก็หายไปอีกคน
ในช่วงที่ผมเริ่มเรียนอยู่ระดับชั้นอุดมศึกษา จิ้วเธอกลับไปบ้าน ยายเชือนแก่ตัวลงไปมาก ลุงจบก็ยังเมาเหมือนเดิม จิ้วกลับไปบ้านคนเดียวก็จริง แต่ในท้องเธอมีเด็กอยู่ด้วย ต่อเมื่อคลอดออกมาเป็นเด็กหญิงน่ารัก เธอก็ให้ชื่อลูกของเธอว่า เด็กหญิงตุ๊กตา
ผมไม่รู้ว่าใครเป็นพ่อของตุ๊กตา เหมือนกับที่ไม่รู้ว่าใครคือแม่ของจิ้ว และถ้าให้คิดไกลไปอีก ผมไม่รู้เลยว่าใครคือสามีของยายเชือน พวกเขาเป็นครอบครัวที่อาภัพคู่ มีสมบัติติดตัวเพียงบ้านและบ่อน้ำ ที่พอจะเป็นข่าวดีอยู่บ้าง ก็เมื่อในวันหนึ่ง เราได้ทราบข่าวว่าฉูนุ้ยกำลังจะแต่งงาน
แม่ของผมยินดีที่ได้ทราบข่าวนี้จากจิ้ว แต่จิ้วยังบอกอีกว่า ฉูนุ้ยไม่กล้าเชิญแม่ไปงานของเขา เพราะรู้สึกละอายกับสิ่งที่ได้เคยกระทำเอาไว้ แม่ฝากซองช่วยงานไปกับจิ้ว และบอกว่านี่คือเงินที่สะอาดและถูกต้องสำหรับเขา พร้อมฝากคำไปกับจิ้วว่า อวยพรให้ฉูนุ้ยมีครอบครัวที่สมบูรณ์ มีลูกที่น่ารัก และแม่ได้อภัยให้หมดแล้วสำหรับเรื่องในอดีต ส่วนเรื่องอนาคต มีแต่ฉูนุ้ยเท่านั้นที่ช่วยตัวเองได้
ตอนนี้ บ้านของยายเชือนประกอบด้วยคนสี่รุ่น คือยายเชือน ลุงจบ จิ้ว และเด็กหญิงตุ๊กตา เป็นบ้านเล็กๆ หลังเดียวติดถนนในตัวอำเภอที่ยังเป็นสภาพบ้านแบบเดิมๆ และตอนนี้มันคงเป็นบ้านหลังเดียวในตัวอำเภอจริงๆ ที่ยังคงใช้น้ำบ่อแทนน้ำประปา
โลกที่อยู่ห่างจากบ้านผมไป 30 เมตร เหมือนไม่เคยหมุนอีกเลย ทุกอย่างในชีวิตพวกเขาวนเวียนเป็นวัฏจักรรุ่นต่อรุ่น เวลานี้ จิ้วกลายเป็นหัวเรือใหญ่ของบ้าน หาเลี้ยงทุกคนด้วยงานเสิร์ฟอาหารและรับจ้างซักผ้า บ่อน้ำยังมีประโยชน์กับงานอาชีพของเธอ ห่วงก็แต่อนาคตของเด็กหญิงตุ๊กตา ที่ผมพยายามคิดว่าเธอจะเป็นคนแรกของบ้านหลังนี้ ที่มีครอบครัวอยู่พร้อมหน้า อยากให้ทุกคนส่งใจไปช่วยเธอ
ตุ๊กตา..หนูเห็นใช่ไหมว่าขณะนี้โลกกำลังหมุนไป และจะมีคนจำนวนไม่น้อยที่เชื่อมั่นในตัวหนูเสมอ เราทุกคนหวังเห็นอนาคตอันงดงาม ที่สะท้อนเงาอยู่เหนือบ่อน้ำซึ่งยังมีชีวิต
แน่ละ..ย่อมเป็นเช่นนั้น