ทหารเอกพระบัณฑูร ความอหังการของไพร่คนหนึ่งในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราช
ไม้ เมืองเดิม นักเขียนเลื่องชื่อจาก แสนแสบ แผลเก่า เสาไห้ เกวียนหัก และอีกหลายเรื่องมากมาย ส่วนใหญ่นิยายของไม้ เมืองเดิม จะเป็นแนวลูกทุ่ง ชิงหักหักสวาทแบบลูกผู้ชายบ้านนอก เกือบทุกเรื่องจะมีพล็อตใกล้เคียงกัน ไม่ว่าจะรักสาวคนพี่แต่ต่อมาได้กับคนน้อง รักกับสาวแล้วมีไอ้หนุ่มคนรวยหรือลูกผู้มีอิทธิพลอย่างกำนันมารักมาชิง แล้วก็ต้องมีฉากประทะคารมที่สำนวนโคตรนักเลงบ้านนอกโบราณ พล๊อตจะวนเวียนอยู่แถวๆนี้ ไม่ห่างกันมาก แต่น่าแปลก ที่ทุกเรื่องแม้จะพล็อตเดียวกัน กลับน่าอ่านและอ่านได้ไม่เบื่อ เท่าที่อ่านมาก็มีเพียงเรื่อง ขุนศึก กับทหารเอกพระบัณฑูรนี่แหละ ที่พล็อตไม่เหมือนเรื่องอื่นๆของแก
ขุนศึกนี่นับว่าเป็นนิยายที่ฮอทฮิตติดลมบนของไม้ เมืองเดิม สร้างเป็นหนัง ละคร ก็หลายครั้ง ตัวละครอย่างเรไรนี่ก็ช่างงามหยาดเยิ้มอยู่ในหัวใจคนอ่านคนดู แต่ทหารเอกพระบัณฑูรนี่ ต้องบอกว่ามีคนรู้จักน้อยมาก และไม่แน่ใจว่ามีการนำไปสร้างเป็นหนัง ละครหรือยัง อย่างไรก็ตาม ทั้ง 2 เรื่องนี้มีส่วนเหมือนอยู่อย่าง นั่นคือความอหังการของไพร่คนหนึ่งในสังคมสมัยสมบูรณาญาสิทธิราช
ทหารเอกพระบัณฑูรเป็นเรื่องสมัยเสียกรุงครั้งที่ 2 โดยให้เจ้าฟ้ากุ้งเป็นตัวแปรของตัวละครหลัก คือเดือนส มหาดเล้กคู่พระทัย กับพระองค์หญิง พระธิดาของเจ้าฟ้ากุ้ง ผมไม่ทราบว่าเจ้าฟ้ากุ้งมีพระธิดาหรือไม่ แต่ในเรื่อง ไม้ เมืองเดิม ได้สร้างพระธิดาขึ้นมาพระองคืหนึ่ง ที่ถูกการเมืองภายในราชสำนักโดยเจ้าสามกรม พระองค์หญิงตกอยู่ในอันตราย แต่มีมหาดเล็กเดือนนี่แหละที่คอยช่วยเหลือตลอดมา
เรื่องดำเนินไปตามสูตรของ ไม้ เมืองเดิม นั่นคือมหาดเล็กต้องโทษ แม้จะไม่ต้องเป็นตะพุ่นหญ้าช้างเหมือนเรื่องขุนศึก แต่ก็ต้องติดคุกอยู่ จนกระทั่งมีศึกพม่ามาล้อม จึงเบิกตัวยอดฝีมือทหารกรุงศรีออกมารบ แน่นอนที่มหาดเล็กเดือนเก่ง เพราะเป็นพระเอก
ไคลเม็กซ์ของเรื่องอยู่ที่ตอนพม่าเข้ากรุงศรีได้ บ้านเมืองราชวังถูกเผา ชาวอยุธยาหนี ญ ญ่าย พ่าย จ๊ะแจ๋ แตกฮือไปคนละทิศละทาง มหาดเล้กเืดือนได้ปกป้องพระองค์หญิงสุดความสามารถ จนกระทั่งมาถึงทุ่งกาหลง ตรงนี้เองที่พระองค์หญิงได้ตริคิด ว่าตนนั้นหมดแล้วซึ่งขัติยราชวงศ์ บ้านเมืองแตกสาแหรกขาดป่นปี้ ก็ออกปากกับมหาดเล็กว่าต่อไปนี้จะไม่มีพระองคืหญิงแล้ว มหาดเล็กช่วยตั้งชื่อแบบชาวบ้านให้หน่อย สำนวนจีบสาวของ ไม้ เมืองเดิม นั้นขึ้นชื่ออยู่แล้ว ก็ออกปากว่าเรามาถึงทุ่งกาหลง ก็ขอถวายชื่อว่าแม่กาหลง อีกหนึ่งประการก็คือเพราะตัวของมหาดเล็กเดือนนั้นเปรียบเสมือนกาที่หลงรักพระองค์หญิง สำนวนจริงๆในหนังสือชดช้อยกว่านี้มากนัก ที่สุด พระองค์หญิงก็ทอดพระวรกายลงซบตักมหาดเล็กเดือน มหาดเล็กที่มีต้อนกำเนิดจากไพร่
ในทำนองนี้ ไม้ เมืองเดิม ได้ปูเรื่องไว้ตั้งแต่ต้นแล้ว เมื่อตอนที่พระองค์หญิงโดนพระญาติหมายใช้กำลังปลุกปล้ำ แล้วมหาดเล็กเดือนเข้ามาขวาง ชักดาบท้าพระประยูรญาติรบ จากนั้นก็ตีหักออกไป โดยแขนหนึ่งได้โอบกอดพระองค์หญิงไว้แนบแน่นกับตน
เป็นไปไม่ได้ที่มหาดเล็กซึ่งมีกำเ้นิดมาจากไพร่ จะได้ใกล้ชิดกระทั่งโอบกอดชนชั้นเจ้าได้ โดยเฉพาะในยุคสมัยที่ไม้ เมืองเดิม เขียนเรื่องนี้นั้น ความเป็นไปได้แม้แต่จะคิดแทบจะเท่ากับศูนย์
การทุกอย่างที่ตัวละครเดือนได้ทำ ล้วนสมเหตุสมผลและแหกกฏความเป็นไปไม่ได้นั้นให้เป็นไปได้ทั้งสิ้น
อ่านเรื่องนี้ครั้งแรกด้วยตื่นตากับสำนวนโวหาร ครั้นอ่านหลายรอบก็พบอะไรบางอย่างที่หลงหูหลงตา และไม่คาดคิดว่าไม้ เมืองเดิม นักเขียนแนวขนบจะเขียนเรื่องแบบนี้ออกมาได้