M-e-e P-e-d

การได้สนทนากับคนในแห่ง เมืองโบราณ ที่บางปูในวันต่อมา ประกอบกับข้อมูลที่ได้จากแหล่งต่างๆ ทำให้ทราบว่า หุ่นละครเล็ก ถือกำเนิดในสมัยรัชกาลที่ ๔ โดยครูแกร ศัพทวนิช เป็นผู้ให้กำเนิด

ครูแกร ศัพทวนิช เริ่มฝึกหัดวิชานาฏศิลปโขน ละคร ตั้งแต่อายุ 9 ขวบ ด้วยพรสวรรค์ประกอบกับความสามารถ จึงสามารถจัดตั้งคณะละครของตนเองขึ้นด้วยวัยเพียง ๒๐ ปี เพื่อตระเวนแสดงตามที่ต่างๆ ต่อมาจึงคิดสร้างหุ่นละครขึ้นชุดหนึ่ง โดยได้แบบอย่างมาจากหุ่นจีน ในวังกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ซึ่งในขณะนั้นยังไม่มีชื่อเรียก ต่อมากรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช ได้ทรงตั้งชื่อให้ว่า "หุ่นละครเล็ก"

ภายหลังการแสดงหุ่นละครเล็กเริ่มลดน้อยลงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จนเมื่อพ่อครูแกรอายุมากขึ้น จึงได้มอบตัวหุ่นให้สะใภ้ของท่านไว้ 30 ตัว ส่วนหุ่นที่เหลืออีกจำนวน 100 ตัวเศษนั้น  ก่อนถึงแก่กรรม พ่อครูแกรได้นำไปทิ้งกลางแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณท่าเรือท่าพระจันทร์ และมิได้เผยแพร่วิชาความรู้ด้านการทำหุ่นให้แก่ผู้ใด ซ้ำยังได้ทำพิธีสาปแช่งคนเลียนแบบ  ซึ่งต่อมานางหยิบได้มอบหุ่นละครเล็กที่เหลือทั้ง 30 ตัวให้ให้เป็นสมบัติของ นายสาคร ยังเขียวสด ผู้เป็นหลานศิษย์พ่อครูแกรให้เป็นผู้ดูแลรักษา

ต่อมาในงานเฉลิมฉลอง 200 ปี กรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อพ.ศ. 2525 ททท. ได้ติดต่อให้นายสาคร ไปแสดงการสาธิตการทำหัวโขนที่สวนอัมพร และได้สนใจในหุ่นละครเล็กที่นายสาครได้ทำไว้บูชา จึงได้ขอร้องให้นายสาครจัดทำหุ่นละครเล็กขึ้น และเปิดทำการแสดงอีกครั้งหนึ่งหลังจากสูญหายไปกว่า ๕๐ ปี หุ่นละครเล็กจึงเริ่มมีชีวิตขึ้นอีกครั้ง โดยเปิดการแสดงครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2528 ในงานเทศกาลเที่ยวเมืองไทย ภายใต้ชื่อคณะ "หุ่นละครเล็ก คณะสาครนาฏศิลป์ ละครเล็กหลานครูแกร"

ปัจจุบันอนุสรณ์แทนตำนานหุ่นละครเล็กของพ่อครูแกร ศัพทวนิช เหลือเพียงหุ่นละครเล็ก 30 ตัวที่ตั้งแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานเมืองโบราณ จังหวัดสมุทรปราการ

ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา การเรียนรู้และสืบทอดองค์ความรู้ด้านศิลปะการสร้างและการแสดงหุ่นละครเล็ก อาจไม่แพร่หลายมากเท่าไร เนื่องจแหล่งความรู้ที่มีจำกัด ประกอบกับความเชื่อเรื่องคำสาปแช่งของพ่อครูแกร ซึ้งห้ามมิให้ผู้ใดลอกเลียนสร้างตัวหุ่น หากแต่ความมุ่งมั่นในการอนุรักษ์ศิลปะการแสดงหุ่นละครเล็กให้คงอยู่ ทำให้ครูสาคร ยังเขียวสด ริเริ่มการพัฒนาและสืบทอดศิลปะแขนงนี้ผ่านบุตรหญิงชาย จัดตั้งเป็นคณะ "หุ่นละครเล็กพ่อครูแกร คณะสาครนาฎศิลป์" ซึ่งครูสาครมักกล่าวกับผู้อื่นอยู่เสมอว่า "พ่อครูแกรเป็นคนสร้าง แต่ผมเป็นคนฟื้นชีวิต"

จากรุ่นสู่รุ่น ณ วันนี้ คนรุ่นลูกหลานของครูสาคร ยังคงมุ่งมั่นที่จะสืบทอดมรดกความภาคภูมิใจของตระกูล ยังเขียวสด หุ่นละครเล็กมิใช่เป็นลาภยศชื่อเสียง หากเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต เป็นตัวแทนของความรักความผูกพันและเป็นผลงาน ที่พวกเขาต่างมุ่งหวังให้เป็นหนึ่งในมรดกของแผ่นดินสืบไป


แหล่งอ้างอิง : "หุ่นไทย" โดย อาจารย์ จักรพันธุ์ โปษยกฤต www.joelouis-theater.com/thai/index.htm www.anurakthai.com/thaipuppets/hoonlakornlek/history.htm www.komchadluek.net/news/2004/08-23/soc-14326643.html www.rink.ac.th/webelearning/dance/hunlakhonleg.html

น้าหมี่ทิ้งท้ายไว้ ก็เลยอยากรู้เสียแล้วว่า ชื่อพ่อครูแกรท่านแปลว่าอะไรคะ? โปรดเฉลย

อะโห -..


กาพย์มายาวเหยียดเลยแฮะ

ว่าแต่กะลังกระทบไปยังนายกฯปะเนี่ย?

บอกว่าอย่าทะนงหลงตน บทบาทที่เห็นเป็นคน...........................ยศศักดิ์มากล้น คงพ้นสิ้นจากศักดิ์ศรี ฯ


55555555